Vanuit de wetenschappelijke hoek is er steeds meer belangstelling voor de positieve effecten van yoga. Uit onderzoek blijkt dat yoga je niet alleen fysiek gezonder maakt; je wordt ook mentaal en emotioneel weerbaarder en minder vatbaar voor stress. In dit blog neem ik je mee in de onderliggende principes en recente onderzoeksuitkomsten.
Holistische benadering
Volgens de yoga anatomie is er geen duidelijk onderscheid tussen ‘het fysieke’ en ‘het mentale’. Dit is een verschil met onze (Westerse) maatschappij, waarin we geneigd zijn om beide los van elkaar te zien. Simpel gezegd: met een fysieke klacht ga je naar de fysiotherapeut, met mentale klachten naar de psycholoog. Vanuit yoga is alles met elkaar verbonden, ook de verschillende dimensies in ons lichaam. Deze dimensies worden in het Sanskriet ‘koshas’ genoemd. Het menselijk lichaam wordt gezien als ‘een holistische entiteit die bestaat uit verschillende onderling samenhangende dimensies die onafscheidelijk van elkaar zijn. De gezondheid of ziekte van een bepaalde dimensie beïnvloedt de andere dimensies.’ Een recente publicatie over effectieve burn-out behandeling (CSR Centrum, 2020) onderschrijft deze holistische visie en concludeert dat ‘chronische stress niet alleen het gedrag, de stemming en emoties van mensen verandert, maar ook de onderliggende neurofysiologische processen en functies. Met als resultaat: afnemende veerkracht, toenemende vermoeidheid en toenemende mentale en fysieke stressklachten.’
Yoga is maatwerk
Yoga combineert lichamelijke activiteit met een focus op bewustwording van het zelf, de ademhaling en energie. Yoga is een individuele practice. Ook al volg je je les in een groep, dankzij specifieke instructies en aanpassingen (zelfs in verandering van specifieke stijl, dynamisch of juist in stilte) is het geen ‘one size fits all’. Doordat je je gedachten leert observeren en je je actief richt op je ademhaling, je spieren en bewegingspatronen ontwikkel je meer inzicht. Hiervandaan kun je ongezonde patronen steeds gemakkelijker herkennen en uiteindelijk zelfs voor zijn. In die zin is yoga ook empowering. Geen overbodige luxe in deze tijd, waarin we vaak noodgedwongen urenlange sessies achter onze laptop doorbrengen aan de keukentafel. Als je je onvoldoende bewust bent van je houding en het effect van lang stilzitten ontwikkel je gemakkelijk blessures. Dit heeft inmiddels al geleid tot een sterke stijging in het aantal rug-, nek- en schouderklachten onder thuiswerkers.
Van fight-or-flight naar ontspanning
Yoga moedigt je aan om te ontspannen, de ademhaling te vertragen en je op het heden te concentreren. Daarbij verschuif je de balans van het sympathische zenuwstelsel (en de fight-or-flight reactie) naar het parasympathische systeem (en de ontspanningsreactie). De laatste is kalmerend en herstellend; het verlaagt de ademhaling en hartslag, verlaagt de bloeddruk, verlaagt de cortisolspiegel en verhoogt de bloedtoevoer naar de darmen en vitale organen.
Verbeterde hersenfunctie
Yoga kan de hersenfunctie stimuleren en het energieniveau een boost geven, blijkt uit verschillende onderzoeken. Een onderzoek uit 2017 toonde aan dat Hatha Yoga de uitvoerende functies van de hersenen en de stemming van mensen verbeterde. Uitvoerende functies zijn ‘hersenactiviteiten die verband houden met doelgericht gedrag en het reguleren van emotionele reacties en gewoonten’. Ander onderzoek suggereert dat yoga de mentale flexibiliteit, het wisselen van taken en het terugroepen van informatie bij oudere volwassenen kan verbeteren.
Een positief effect op angst en onrust
Hoewel de meeste mensen zich van tijd tot tijd wel eens angstig voelen, is angst ook een symptoom van veel aandoeningen (waaronder paniekstoornis, sociale angststoornis, posttraumatische stressstoornis (PTSD) en fobieën). Een meta-analyse uit 2016 wees uit dat het beoefenen van Hatha Yoga een veelbelovend effect had op angstgevoelens. Yoga was het meest heilzaam bij mensen die aan het begin van de studies de hoogste niveaus van angst hadden. Een oudere studie uit 2010 toonde aan dat yoga de stemming en angstniveaus meer verbeterde dan wandelen. De onderzoekers suggereren dat dit te wijten was aan hogere niveaus van de chemische stof gamma-aminoboterzuur (GABA) in de hersenen. Een onderzoek onder 64 vrouwen met een posttraumatische stressstoornis (PTSD) toonde aan dat het beoefenen van yoga eenmaal per week de symptomen verminderde. Na 10 weken yoga beoefenen had 54 procent van de deelnemers aan de studie helemaal geen symptomen van PTSD meer.
Verminderde symptomen van depressie
Een systematische review uit 2017 wees uit dat yoga depressieve symptomen kan verminderen. Een ander onderzoek uit 2017 keek naar mensen met een depressie die niet goed hadden gereageerd op antidepressiva. Deelnemers aan de studie die twee maanden yoga beoefenden, ervoeren een vermindering van depressieve symptomen, terwijl de controlegroep geen verbeteringen liet zien. Onderzoekers suggereren dat yoga de symptomen van depressie kan verminderen door cortisol of het ‘stresshormoon’ te verminderen.
Yoga als aanvullende therapie
Onderzoekers beginnen langzaam beter te begrijpen hoe disciplines zoals yoga persoonlijke groei, gezondheid en welzijn bevorderen. Momenteel omvat de behandeling van angst en depressie voornamelijk psychologische en farmacologische interventies. Interventies tussen lichaam en geest worden echter steeds populairder als middel om stress bij individuen te verminderen. Yoga kan (en moet!) worden beschouwd als een aanvullende therapie of een alternatieve methode voor medische therapie.Onderzoeksresultaten ondersteunen dat yoga gunstig is bij de behandeling van stress, angst, depressie en andere stemmingsstoornissen. Het is aangetoond dat yoga een groter gevoel van welzijn creëert, gevoelens van ontspanning verhoogt en het zelfvertrouwen en het lichaamsbeeld verbetert. Naast de toename van focus en aandacht, vertonen reguliere beoefenaars een lagere prikkelbaarheid. Je zou kunnen zeggen dat yoga een optimistische kijk op het leven aanmoedigt. En wie wil dat nou niet?
Meer weten?
https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/yoga-benefits-beyond-the-mat
https://www.medicalnewstoday.com/articles/326414#stress
https://www.nm.org/healthbeat/healthy-tips/fitness/science-based-benefits-behind-yoga
https://www.csrcentrum.nl/whitepaper-een-nieuwe-kijk-op-stress/
